Do Belo: a estética augustiniana vista à luz das Enéadas

Autores

  • Ana Rita de Almeida Araújo Francisco Ferreira

Palavras-chave:

Agostinho, Plotino, Estética

Resumo

Este artigo aborda a influência e a relevância que Plotino teve na estética augustiniana. Na primeira parte, examinamos de que modo esse legado é descrito pelo Bispo de Hipona nas suas obras e afloramos o debate sobre a identificação dos platonicorum libri que Santo Agostinho afirma ter lido. Após uma introdução sumária à estética de Plotino, com base nas Enéadas I, 6 [1] e V, 8 [31], descrevemos, na última parte do artigo, as diferenças fundamentais e as semelhanças mais significativas entre o pensamento estético do filósofo egípcio e o do padre africano. Apesar de ser possível encontrar passagens ambivalentes nas obras de ambos os autores, Santo Agostinho faz uma avaliação mais positiva da beleza criada e tem uma atitude mais complacente em relação ao corpo e ao seu papel na beleza concertada do universo.

Referências

AUGUSTINUS. Confessionum libri tredecim. In: CHELIUS, Karl Heinz (Ed.).

ESPÍRITO SANTO, Arnaldo et al. (trad. port.). Confissões. Ed. Bilingue. Lisboa: INCM, 2001.

AUGUSTINUS. De beata vita. In: Green (cura et studio). CCL. 29. Turnhout: Brepols, 1970, pp. 65-85.

AUGUSTINUS. De civitate Dei. In: DOMBART & KALB (cura et studio). CCL. 47-48. Turnhout: Brepols, 1955.

AUGUSTINUS. De libero arbitrio. In: GREEN (cura et studio). CCL. 29. Turnhout:Brepols, 1970, pp. 221-321.

AUGUSTINUS. De musica. In: MIGNE (cura et studio). PL. 32. Paris: Imprimerie Catholique, 1845, pp.1081-1194.

AUGUSTINUS. De vera religione. In: DAUR (cura et studio). CCL. 32. Turnhout: Brepols, 1962, pp. 187-260.

AUGUSTINUS. In Iohannis evangelium tractatus. In: WILLEMS (cura et studio). CCL. 36. Turnhout: Brepols, 1954.

AUGUSTINUS. Soliloquiorum libri duo. In: Hörmann (cura et studio). CSEL. 89. Vienna: Verlag der Osterreichischen Akademie der Wissenschaften, 1986, pp. 3-98.

PLOTINUS. Enneades I – III; Enneades IV – V. In: HENRY & SCHWYTZER. Plotini Opera. Tomi I-III. Oxonii. Oxford: OUP, 1964-1982. [Trad. francesa: BRÉHIER. Ennéades. I; VI. Paris: Belles Lettres, 41976; 31963].

AUBIN, Paul. Plotin et le christianisme: triade plotinienne et Trinité chrétienne. Paris: Editions Beauchesne, 1992.

BEATRICE, Pier Franco. Quosdam platonicorum libros. The platonic readings of Augustine in Milan. In: Vigiliae Christinanae. Vol. 43. N.º 3. Leiden: E. J. Brill, 1989, pp. 248-281.

BORGES, Paulo. O desejo e a experiência do Uno em Plotino. In: Philosophica, n. 26, 2005, pp.175-214.

BOYER, Charles. Christianisme et néo-platonisme dans la formation de saint Augustin. Paris: Beauchesne, 1920.

CAMUS, Albert. Métaphysique chrétienne et néoplatonisme. In: Oeuvres Complètes. Paris: Gallimard, 2007, pp. 999-1081.

CARVALHO, Mário Santiago. Presenças do Platonismo em Agostinho de Hipona (350-430). In: Revista Filosófica de Coimbra, vol 9, n 18, 2000, pp. 289-307.

COSTA, Marcos Roberto Nunes. A influência do neoplatonismo na conversão de Santo Agostinho. In: Cultura e Fé, n. 124, pp. 42-63.

COURCELLE, Pierre. Litiges sur la lecture des « Libri Platonicorum » par saint Augustin. In Augustiniana, IV, Leuven: Augustijns Historisch Instituut, 1954, pp. 225-239.

DA VINCI, Leonardo. Trattato della Pittura. Roma: Stamperia de Romanis, 1817.

FATTAL, Michel. Plotin chez Augustin suivi de Plotin face aux Gnostiques. Paris: L'Harmattan, 2006.

DOIGNON, Jean. Notes de critique textuelle sur le De beata vita de saint Augustin. In: Revue d’études augustiniennes et patristiques. Vol 23. Paris: Institut d’Études Augustiniennes, 1977, pp. 63-82.

FOLEY, Michael. Cicero, Augustine, and the Philosophical: Roots of the Cassiciacum Dialogues. In: Revue d’études augustiniennes et patristiques, vol. 45, 1999, pp. 51-77.

HADOT, Pierre. Plotin ou la simplicité du regard. Paris: Gallimard, 1997.

HARRISON, Carol. Beauty and Revelation in the Thought of Saint Augustine. Oxford: Oxford University Press, 1992.

HARRISON, Carol. Rethinking Augustine's early theology: an argument for continuity, Oxford: Oxford University Press, 2006.

JOLIVET, Régis. Le problème du mal d’après saint Augustin. Paris: G. Beauchesne, 1936.

MATTHEWS, A. W. Philosophical concepts and religious concepts. In: Revue d’études augustiniennes et patristiques, vol. 17, 1971, pp. 143-154.

O'CONNELL, Robert. Ennead VI, 4 and 5 in the Works of Saint Augustine. In: Revue d’études augustiniennes et patristiques, vol. 9, 1963, pp. 1-39.

O’MEARA, John. Augustine and Neoplatonism. In: Recherches augustiniennes, vol. 1, 1958, pp. 91–111.

RIST, John. Augustine: ancient thought baptized. Cambridge and New York: Cambridge University Press, 1996.

RIST, John. Plotinus and Christian Philosophy. In: GERSON, L. (Ed.). The Cambridge Companion to Plotinus. Cambridge and New York: CUP, 1996, pp. 386-413.

Downloads

Publicado

27-02-2024

Edição

Seção

Artigos